قدس آنلاین: ۴۰ سال از تأسیس سازمان بهزیستی کشور می‌گذرد و یکی از حوزه‌های فعالیت این سازمان، توانبخشی است. وظایف در حوزه توانبخشی به مراکز و مؤسسات توانبخشی غیردولتی سپرده شده و در این حوزه به گروه‌های هدف سازمان یعنی معلولان جسمی و حرکتی، معلولان ذهنی، حسی شامل نابینایان، خانواده و کودکان مبتلا به اختلال شنوایی، ناشنوایان، کم بینایان و افراد کم‌شنوا، سالمندان، بیماران مزمن روانی، ضایعه نخاعی، اختلال طیف اوتیسم، اختلالات دهانی بلع و تغذیه، مراکز پشتیبانی شغلی و... خدمات ارائه می‌شود. با این‌حال اقتصاد این مراکز دچار مشکلات متعددی است که باید با تدابیر مسئولان برای رفع آن گام برداشت.
آمار رو به رشد تعطیلی مراکز توانبخشی غیردولتی
مریم شهریاری، عضو هیئت مدیره انجمن عالی مراکز توانبخشی غیردولتی کشور با اشاره به بهره‌گیری سازمان بهزیستی از ظرفیت مراکز غیردولتی برای ارائه خدمات به جامعه هدف این سازمان می‌گوید: از سال ۶۷ سازمان بهزیستی کشور به‌تدریج به سمت بهره‌گیری از ظرفیت بخش غیردولتی پیش رفت و از برنامه سوم توسعه به بعد، واگذاری فعالیت‌ها به مراکز غیردولتی بیش از پیش رواج پیدا کرد و اکنون بیشتر مراکز توانبخشی در سراسر کشور، غیردولتی و زیر نظر سازمان بهزیستی کشور هستند.
این عضو هیئت مدیره انجمن عالی مراکز توانبخشی غیردولتی کشور با تأکید بر کاهش هزینه‌ها از دوش بهزیستی پس از واگذاری فعالیت‌ها به بخش غیردولتی می‌افزاید: در دولت هشتم، از سوی سازمان برنامه و بودجه تحقیقی انجام شد که نشان می‌داد پس از واگذاری ارائه خدمات توانبخشی به بخش غیردولتی، هزینه تمام شده خدمت به یک چهارم کاهش یافته است، ضمن آنکه به دلیل حضور تیم توانبخشی کامل – فیزیوتراپ، گفتاردرمان، روان‌شناس، متخصص بینایی‌سنجی، متخصص شنوایی‌سنجی، مددکار اجتماعی و... کیفیت زندگی معلولان افزایش یافته است. اما اکنون پس از گذشت ۳۰ سال از آغاز فعالیت این مراکز، امروزه به جایی رسیده‌اند که به دلیل مشکلات مالی مختلف، آمار تعطیلی مراکز توانبخشی غیردولتی رو به رشد است.
هزینه‌های مشخص و دریافتی‌های نامشخص
شهریاری با اشاره به عوامل تعیین‌کننده در مراکز توانبخشی همچون اجاره مکان، حقوق و دستمزد، حامل‌های انرژی و نگهداری، لوازم بهداشتی، مصرفی دارویی و درمانی، مواد غذایی و بیمه تأمین اجتماعی می‌گوید: در تبصره یک ماده هفت قانون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت آمده میزان یارانه کمک‌هزینه مراکز توانبخشی غیردولتی باید هر ساله با در نظر گرفتن نرخ تمام شده خدمات و نرخ تورم سالانه توسط سازمان بهزیستی پرداخت شود. اما این درحالی است که در سال ۹۸ تا اردیبهشت ۹۹، این رشد در مواردی نظیر مسکن بین ۴۵ تا ۵۰ درصد، بیمه تأمین اجتماعی ۴۰ درصد و حقوق و دستمزد حدود ۵۳ درصد بوده است؛ ضمن آنکه تعرفه آموزشی حامل‌های انرژی حذف شده، اجاره بهای مکان و قیمت مواد غذایی و لوازم مصرفی افزایش یافته، اما هنوز میزان افزایش یارانه مراکز توانبخشی مصوب نشده است. به این ترتیب مراکز توانبخشی غیردولتی، مراکزی هستند که همواره در مقابل هزینه‌های مشخص، دریافتی‌های نامشخص دارند و این مسئله در شرایط اقتصادی فعلی ادامه فعالیت آن‌ها را با مشکل مواجه کرده است.
این نماینده مراکز روزانه انجمن مراکز توانبخشی غیردولتی کشور در خصوص هزینه‌های ارائه خدمات به افراد سالمند، معلول، بیماران مزمن روانی، افراد دارای اوتیسم و افراد مجهول‌الهویه می‌گوید: بخشی از هزینه‌های ارائه خدمات به جامعه هدف ما از سوی سازمان بهزیستی کشور با عنوان یارانه پرداخت می‌شود؛ این یارانه برای مراکز شبانه‌روزی و برای هر فرد ۹۲۴ هزار تومان، برای هر فرد حاضر در مراکز روزانه ۶۲۷ هزار تومان، خدمات تخصصی و ویزیت در منزل به هر فرد ۲۳۰ هزار تومان، خدمات مراقبت در منزل ۵۶۰ هزار تومان، برای هر فرد مجهول الهویه یک میلیون و ۱۰۰ هزار تومان و کارگاه‌های تولیدی حمایتی ۶۶۲ هزار تومان در نظر گرفته شده است در حالی که طبق برآورد کارشناسان سازمان بهزیستی، هزینه تمام شده برای هر فرد در مراکز شبانه روزی ماهیانه ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان، مراکز روزانه یک میلیون و ۶۰۰ هزار تومان، خدمات ویزیت در منزل ۸۷۰ هزار تومان و خدمات کارگاه‌های حمایت شده تولیدی ۸۲۰ هزار تومان است. باوجود اختلاف مبالغی که در این بخش شاهد هستیم، متأسفانه هیچ بازنگری در این خصوص صورت نگرفته و همین موضوع مشکلات مراکز غیردولتی را افزایش داده است.
پوشش ۳۰ تا ۵۰ درصدی هزینه‌ها
وی با اشاره به وضعیت حال حاضر پرداخت یارانه‌ها از سوی سازمان بهزیستی به مراکز غیردولتی می‌گوید: ما هر ساله با افزایش ۲۰ درصدی یارانه مواجه هستیم اما متأسفانه امسال این یارانه‌ها کفاف هزینه‌های مراکز را نمی‌دهد؛ چرا که میزان یارانه پرداختی برای هر فرد معلول و سالمند از سوی سازمان بهزیستی به مراکز شبانه‌روزی غیردولتی به اضافه میزان مشارکت خانواده برای هر فرد - که حداکثر ۲۰۰ هزارتومان برآورد شده و طبق بررسی‌های انجام شده میزان دریافتی از خانواده‌ها حدود ۳۸ هزار تومان است- تنها ۳۰ درصد هزینه‌ها و در مراکز روزانه ۵۰ درصد هزینه‌ها را پوشش می‌دهد.
شهریاری درخصوص تعداد مراکز غیردولتی ارائه دهنده خدمات به جامعه هدف سازمان بهزیستی می‌گوید: در سراسر کشور، هزار و ۴۳۷ مرکز روزانه حرفه‌آموزی و کارگاه حمایت شده تولیدی با ۵۴ هزار خدمت گیرنده، ۹۲۰ مرکز شبانه، ۱۰۲ مرکز مراقبت در منزل و ۳۷۶ مرکز ویزیت در منزل فعال هستند که در برخی از این مراکز، فعالیت‌ها به صورت ارائه همزمان دو نوع خدمت است.
وی با اشاره به فعالیت مراکز توانبخشی در ایام کرونا می‌افزاید: این مراکز نیازمند حمایت‌های اقتصادی و نظارتی برای مقابله با کرونا و مشکلات ناشی از آن هستند. حمایت‌های اقتصادی شامل تأمین تجهیزات بهداشتی و حمایت‌های نظارتی شامل تخت‌های خالی این مراکز در حوزه سالمندان می‌شود. ما در مناطق قرمز اجازه پذیرش نداریم، در حالی که زمان اتمام این وضعیت مشخص نیست و می‌توان با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و رعایت کامل نکات بهداشتی، درهای پذیرش را باز کرد تا مراکز بیش از این با مشکلات اقتصادی مواجه نشوند. هر مرکز توانبخشی با به‌کارگیری تعداد زیادی نیروی انسانی یک مجموعه کارآفرینی محسوب می‌شود که در صورت تعطیلی، افرادی بیکار خواهند شد.
معافیت پرداخت بیمه کارفرمایی
شهریاری همچنین می‌گوید: انتظار می‌رود با توجه به مشکلات اقتصادی مراکز توانبخشی، وزارت کار و رفاه اجتماعی و سازمان تأمین اجتماعی به منظور رعایت پایداری شغلی افراد شاغل در مراکز تحت نظارت سازمان بهزیستی و افزایش کیفیت خدمات آن‌ها، مؤسسان این مراکز از معافیت پرداخت سقف بیمه کارفرمایی برخوردار شوند؛ در صورت اجرایی شدن ان موضوع؛ بخشی از بار مالی این مراکز کاهش می‌یابد، ضمن آنکه می‌توان با اجرای بخش‌نامه شماره هشت پوشش بیمه‌ای گروه‌های خاص، به مراکز توانبخشی در زمینه پرداخت بیمه کارکنان کمک کرد تا این مراکز از تعطیلی نجات پیدا کنند.
به گفته وی در حال حاضر خدمت گیرندگان مراکز روزانه ۵۳ هزار و۶۹۴ نفر، مراکز شبانه ۵۱ هزار و ۳۰ نفر، ویزیت در منزل ۱۸ هزار و ۸۳۴ نفر و آمار مراکز مراقب در منزل ۷ هزار و ٤٣١ نفر است. از ابتدای تعطیلی واحدهای آموزشی کشور به دلیل شیوع ویروس کرونا گروه مراکز آموزشی و توانبخشی روزانه با ھدف کلی فراھم ساختن زمینه آموزش و توانبخشی از راه دور برای جامعه ھدف و خانواده‌ھا، به تفکیک کاربری و با توجه به ضیق وقت و ضرورت انعطاف‌پذیری فوری و مؤثر مراکز روزانه در رویارویی با شرایط جدید، اقدام‌های قابل دفاع و کاربردی را شروع نموده و اجازه نداده‌اند وقفه‌ای در کارشان ایجاد شود که تاکنون نیز در ارائه خدمت بسیار موفق بوده‌اند. در حال حاضر در کنار آموزش مجازی، متناسب با شرایط شهری و استانی به لحاظ وضعیت قرمز، زرد و یا سفید فعالیت‌های حضوری هم فعالانه انجام می‌شود.
مدیر عامل انجمن دفاع از حقوق مادی و معنوی معلولان ایران بیان کرد
تخصیص کمتر از یک دوازدهم بودجه قانون حمایت از معلولان
مدیر عامل انجمن دفاع از حقوق مادی و معنوی معلولان ایران می‌گوید: در ۴۰ سالی که از تأسیس سازمان بهزیستی کشور می‌گذرد، خدمات این سازمان به معلولان به لحاظ کیفی افزایش یافته، اما به لحاظ کمی به هیچ عنوان با چشم‌اندازهای قانونی تعریف شده همخوانی ندارد.
همت محمودنژاد اضافه می‌کند: در این سال‌ها تغییرات بسیار زیادی در چگونگی ارائه خدمات به معلولان و دسترسی آن‌ها به اطلاعات و چگونگی تهیه وسایل توانبخشی تصویب شده است، اما متأسفانه افزایش بودجه سنواتی افراد دارای معلولیت نه تنها هیچ‌گاه و در هیچ دولتی با تورم و گرانی‌های سالیانه مطابقت نداشته، بلکه براساس مفاد قانونی موجود در کشور هم انجام نشده است. به عنوان نمونه در طول برنامه‌های چهارم و پنجم توسعه، حداقل مستمری معلولان معادل ۴۰ درصد حقوق پایه کارگری تعریف شده بود که انجام نشد؛ طی سال‌های ۹۷ و ۹۸ بر اساس قانون حمایت از حقوق معلولان، مستمری حقوق معلولان، معادل با حقوق کارگری تعریف شده و باوجود گذشت دوسال از تصویب این قانون در مجلس شورای اسلامی تاکنون دولت هزینه‌های مربوط به اجرای آن را برآورد نکرده است.
وی ادامه می‌دهد: در سال گذشته حق پرستاری افراد دارای آسیب نخاعی از ۲۰۰ هزار تومان به ۵۴۰ هزار تومان افزایش پیدا کرد، اما اکنون این پرسش مطرح است که آیا حق پرستاری یک پرستار شبانه روزی ماهی ۵۴۰ هزار تومان است؟
بی‌توجهی وزارت بهداشت به معلولان
محمود نژاد در گفت‌وگو با ما می‌افزاید: ضرورت دارد وزیر رفاه و مسئول سازمان بهزیستی با شهامت هزینه‌های تمام شده مرتبط با افراد دارای معلولیت را در دولت مطرح و آن را به تصویب برسانند.
به گفته وی بودجه مورد نیاز برای اجرای قانون حمایت از معلولان ۱۶ هزار میلیارد تومان است اما در حال حاضر تنها هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان آن، یعنی کمتر از یک دوازدهم تخصیص می‌یابد.
محمود نژاد با اشاره به اینکه تورم، آسیب‌های ناشی از تحریم‌ها و همچنین شیوع ویروس کرونا زندگی افراد دارای معلولیت و خانواده‌های آن‌ها را به شدت تحت تأثیر قرار داده و زندگی را بر آن‌ها بسیار سخت‌تر نموده، می‌افزاید: متأسفانه تا کنون وزارت بهداشت حتی یک ریال از محل بودجه دریافتی -که به دستور مقام معظم رهبری دریافت کرد- برای معلولان هزینه نکرده است.
وی از نمایندگان کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی خواست شرایط معلولان را در دوران کرونا و پس از آن بررسی کنند تا آسیب‌های ناشی از کرونا به معلولان به حداقل برسد.
انتهای پیام/
نظر شما